Acer – Klon

Acer – Klon

Acer platanoides – Klon zwyczajny to okazałe, dorastające do 30 metrów wysokości, piękne drzewo. Koronę ma rozłożystą, liście zatokowo klapowane, kwiaty zaś drobne, niepozorne, zebrane w baldachowate kwiatostany, po przekwitnięciu wiążące się w owoce będące oskrzydlonymi orzechami.

Występowanie: pospolicie na terenie całego kraju, również chętnie – ze względu na poważne walory dekoracyjne – sadzony w parkach, na skwerach, wzdłuż ulic.

Surowiec: sok (oskoła)

Zawartość: cukry, kwasy organiczne, sole mineralne.

Działanie i zastosowanie: Niewielkie działanie lecznicze przejawia sok (oskoła) pozyskiwany wczesną wiosną z pni i konarów. Ma działanie ogólnie wzmacniające, odtruwające organizm z toksyn rozmaitego pochodzenia i poprawiający przemianę materii. Picie oskoły zalecane jest dla osób wycieńczonych, w podeszłym wieku, rekonwalescentów po przebytych ciężkich chorobach, ale również – pomocniczo – dla lekomanów i narkomanów, którzy są w trakcie leczenia.

Co mówią stare księgi?

„Na wiosnę klon pełen jest soku zawierającego więcej słodyczy (...) Sok otrzymuje się sposobem podanym pod artykułem „Brzoza”, wcześniej jednakże, a mianowicie: natychmiast po zwolnieniu wiosennych mrozów może być toczonym. Sok klonowy tyle ma w sobie słodyczy, iż 24 z garncy po 10–godzinnym warzeniu otrzymuje się 1 garniec syropu nie ustępującemu bynajmniej w dobroci i słodyczy najlepszemu syropowi z trzciny cukrowej. Przez dalsze powolne warzenie, a później krystalizację otrzymuje się nawet cukier bardzo przyjemnego smaku. Pozostały od krystalizacji wyborny pierwszej dobroci syrop, może w rozmaitem użyciu gospodarskim zastąpić cukier trzcinowy (oczywiście także buraczany – A.J.S.). Podług doświadczeń, 100 drzew klonowych daje 120 funtów krystalizowanego cukru, oprócz znacznej ilości syropu pozostałego od krystalizacji (...) Sok klonowy wytoczony, gdy się chowa w temperaturze wyższej nad +5°C, w kilka dni zaczyna przechodzić fermentację winną, a potem octową; dlatego nie należy długo odkładać warzenia zebranego soku, a gdy się go zebrało garncy kilkadziesiąt, do warzenia przystąpić. Warzenie odbywa się na wolnym ogniu przy ciągłem mieszaniu łopatką drewnianą, aby się sok nie przypalił i zbieraniu szumowin; a gdy się uwarzy do gęstości syropu zlewa się do naczyń płytkich i stawia w miejscu chłodnym w spokojności, przez to gęstnieje, a po kilkunastu dniach osadza przezroczyste kryształki cukru.

Pospólstwo zbiera obficie sok klonowy, i za pomocą rojenia przygotowuje sobie na lato trwały bardzo przyjemny, słodko–kwaskowaty chłodzący napój. W Anglii leją go zamiast wody do słodu, gdy piwo robią (...); dobry też daje ocet.” (Gerald-Wyżycki J.: Zielnik Ekonomiczno-Techniczny, czyli Opisanie Drzew, Krzewów i Roślin dziko rosnących w Kraju, jako też przyswojonych, z pokazaniem użytku ich w Ekonomice, Rękodziełach, Fabrykach i Medycynie domowej, z wyszczególnieniem jadowitych i szkodliwych oraz mogących służyć ku ozdobie ogrodów i mieszkań wiejskich, Wilno 1845, t. I, s. 34–35).

Inne gatunki:

Acer campestre – Klon polny, zwany też krzewiastym – Gerald-Wyżycki tak pisze na jego temat: „Na wiosnę podobnie innym gatunkom klon [polny] wydaje sok słodki, lubo mniej obficie i podlejszych nieco własności.” (dz. cyt., t. I, s. 37).

Acer carpinifolium – Klon grabolistny – pochodzi z Japonii i dostarcza słodkiego soku, nie jest on jednak tak wydajny, jak inne gatunki klonów.

Acer circinatum – Klon okrągłolistny, roślina pochodząca z zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych – działanie i zastosowanie zbliżone do klonu zwyczajnego i cukrowego.

Acer glabrum – Klon nagi – roślina północnoamerykańska. Indianie z drewna i kory sporządzają specyfik przeciw nudnościom, a także do pobudzenia laktacji u matek karmiących. Naparem z liści leczą biegunkę, a przymoczki z niego stosują na obrzęki. Dla Indian Navajo jest to wręcz panaceum.

Acer macrophyllum – Klon wielkolistny – wiosną pozyskuje się zeń słodkawy sok. Dla Indian jadalna jest też wewnętrzna warstwa kory, z której po wysuszeniu robi się mąkę, nasiona i młode pędy. Działanie i zastosowanie oskoły takie samo jak w przypadku innych klonów.

Acer mono, syn.: Acer pictum – Klon mono, klon drobnolistny – pochodzi z Japonii i Korei. Jego kora ma działanie ściągające. Prowadzone ostatnio badania pokazują, że być może preparaty pozyskiwane z soku tego klonu w przyszłości będąć mieć zastosowanie w leczeniu osteoporozy, ponieważ sok ten, w doświadczeniach na zwierzętach powodował zwiększenie absorpcji jonów wapnia i poprawiał gęstość kości. Wyciąg z klonu mono posiada też działanie przeciwrakowe.

Acer negundo – Kolon jesionolistny – pochodzi z kontynentu północnoamerykańskiego, w Polsce pospolity. Wywar z wewnętrznej warstwy kory Indianie stosują jako środek wywołujący wymioty (emetyk).

Acer nigrum, syn.: Acer saccharum nigrum – Klon czarny, klon cukrowy czarny, roślina północnoamerykańska – wywar z wewnętrznej warstwy kory ma działanie przeciwbiegunkowe. Z soku pozyskuje się syrop cukrowy.

Acer pensylvanicum – Klon pensylwański – roślina północnoamerykańska. Zastosowanie: Napar z wewnętrznej warstwy kory jest stosowany przez Indian w leczeniu przeziębienia, kaszlu, zapalenia oskrzeli, zakażeń nerek, rzeżączki i krwioplucia. Natomiast wywar z liści i młodych pędów jest używany zarówno do złagodzenia, jak i wywoływania wymiotów, w zależności od dawki.

Acer pseudoplatanus – Klon jawor – pochodzi z Kaukazu, pospolity w Polsce. Kora ma łagodne właściwości ściągające i – według medycyny ludowej – wywar z niej służy do przemywania skóry i powiek oczu w stanach zapalnych. Wewnętrzna kora drzewa, zawierająca słodki sok, może być użyta jako opatrunek na rany.

Acer rubrum – Klon czerwony – gatunek północnoamerykański. Wywary z wewnętrznej warstwy kory były przez Indian używane do leczenia dyzenterii i przemywania powiek oczu w ich stanach zapalnych.

Acer saccharinum – Klon srebrzysty – drzewo północnoamerykańskie. Wywary z wewnętrznej warstwy kory były przez Indian używane do leczenia kaszlu, dyzenterii, zastarzałych i trudno gojących się ran, wywar zaś z drobnych korzeni pomocniczo stosowano w leczeniu rzeżączki.

Acer saccharum – Klon cukrowy – to jedyny gatunek, z którego w Ameryce Północnej pozyskuje się sok na skalę przemysłową, a z którego produkuje się cukier i syrop klonowy, bo jest to najwydajniejszy gatunek. Działanie i zastosowanie oskoły takie samo jak w przypadku innych klonów. Ponadto wywar sporządzony z wewnętrznej warstwy kory tego klonu ma działanie krwiotwórcze, moczopędne i wykrztuśne. Indianie stosowali go w leczeniu kaszlu, biegunki, do oczyszczania wątroby i do oczyszczania nerek.

Acer spicatum – Klon kłosowy, wiedzie swój ród z Kanady. Indianie wywarem z młodych gałązek tej rośliny przemywali oczy w stanach zapalnych. Korzeni natomiast, mocno rozdrobnionych, używali jako okładów na ropiejące rany.

Uwaga! Porady zamieszczone w tej książce nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Ani autor, ani wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.

Powrót do zakładek:

A

Wielki leksykon roślin leczniczych