Actinidia
– Aktinidia
Actinidia
chinensis – Aktinidia chińska (popularnie zwana „kiwi”,
albo „agrest chiński”) jest dwupiennym (czyli tworzącym
oddzielnie egzemplarze męskie i żeńskie) pnączem, którego pędy
osiągają do 8 metrów długości. Liście ma dość duże, krótko
owłosione, miękkie. Kwiaty mają barwę oranżową, a owoce wiążą
się wyłącznie na egzemplarzach żeńskich. Egzemplarze męskie
wytwarzają bowiem kwiaty niepłodne, a mające za zadanie jedynie
dostarczyć pyłku koniecznego do zapylenia i zapłodnienia kwiatów
żeńskich. Rodzi nieduże jajokształtne owoce, o brązowej, czy
brązowozielonkawej skórce pokrytej kutnerem.
Występowanie:
pochodzi z Chin, największe plantacje zaś znajdują się na Nowej
Zelandii.
Surowiec:
Owoce.
Zawartość:
witamina C, kwasy organiczne, cukry, sole mineralne.
Działanie
i zastosowanie: Ogromną zaletą owoców aktinidii chińskiej
(„kiwi”) jest to, że zawierają bardzo dużo witaminy C,
dystansując pod tym względem nawet owoce dzikich róż, które
przecież uważane są za rekordzistki. Nie mniej istotne będzie
również i to, że witamina C zawarta w owocach „chińskiego
agrestu” ulega jedynie minimalnemu rozkładowi podczas przerabiania
ich na przetwory. Spożywanie świeżych, surowych owoców zaleca się
w leczeniu szkorbutu, paradentozy, tzw. osłabienia wiosennego oraz
grypy i prozaicznego przeziębienia. Owoce, pędy i korzenie mają
działanie moczopędne, przeciwgorączkowe i uspokajające. Stosuje
się je w leczeniu kamieni w drogach moczowych, reumatoidalnych bólów
stawów, nowotworów wątroby i przełyku. Odwar z liści jest
stosowany do leczenia u psów nieprzyjemnej choroby skóry, nużycy,
zwanej również demodekozą, powodowanej przez pasożyty.
Inne
gatunki:
Actinidia
arguta – Aktinidia ostrolistna jest pnączem. Jej pędy mogą
dorastać nawet do 50 metrów. Jest rośliną dwupienną, choć
spotyka się także egzemplarze jednopienne. Liście ma jajowate,
kwiaty drobne, skupione w groniaste kwiatostany. Owocki (jagody)
natomiast drobne, osiągające najwyżej masę 10 gramów,
zielonkawożółte, słodko kwaśne, dość smaczne.
Występowanie:
pochodzi z Syberii, rosyjskiego Dalekiego Wschodu, południowego
Sachalinu, Mandżurii, Chin, Korei, i Japonii, a można ją uprawiać
w Polsce.
Surowiec:
Owoce.
Zawartość:
witamina C, kwasy organiczne, cukry, sole mineralne.
Działanie
i zastosowanie: Spożywanie świeżych, surowych owoców zaleca się
w leczeniu szkorbutu, paradentozy, tzw. osłabienia wiosennego oraz
grypy i prozaicznego przeziębienia.
Actinidia
deliciosa – Aktinidia smakowita: Owoce, pędy i korzenie mają działanie
moczopędne, przeciwgorączkowe i uspokajające. Stosuje się je w
leczeniu kamieni w drogach moczowych, reumatoidalnych bólów stawów,
nowotworów wątroby i przełyku.
Actinidia
kolomicta – Aktinidia pstrolistna jest dwupiennym lub
jednopiennym, lecz rozdzielnopłciowym pnączem (w zależności od
odmiany), o pędach, których długość może wynosić nawet i 15
metrów. Liście owej rośliny są nieco mniejsze od liści wyżej
opisanej Są odwrotnie jajowate, o drobno piłkowanych brzegach i
zaostrzonych końcach. Kwitnie biało, rzadziej bladoróżowo, a
kwiaty wydzielają dość miłą woń. Wiąże miniaturowe owocki,
żółtozielonkawe jagody, po dojrzeniu osiągające wagę do 5
gramów. Mają smak słodkokwaskowaty.
Występowanie:
rosyjski Daleki Wschód, Syberia, Korea, północ Chin i Japonia;
nadaje się do uprawy w warunkach polskiego klimatu i jest tutaj
spotykana.
Surowiec:
Owoce:
Zawartość:
cukry, kwasy organiczne (do 2,5%) i witamina C, której zawartość
sięga 1400 mg%.
Działanie
i zastosowanie: Spożywanie świeżych, surowych owoców zaleca się
w leczeniu szkorbutu, paradentozy, tzw. osłabienia wiosennego oraz
grypy i prozaicznego przeziębienia.
(c) Andrzej Sarwa
