Capsicum
– Papryka
Capsicum
annum – Papryka roczna, to roślina jednoroczna. Osiągająca
od 40 do ponad 100 centymetrów wysokości. Owocem jest jagoda z
jasonożółtymi nasionami we wnętrzu. Barwa jagód (w zależności
od odmiany) może mieć rozmaite barwy, np.: żółtą, oranżową,
purpurową, czerwoną.
Papryka
to rodzaj, w którego obręb wchodzi około trzydzieści gatunków (z
czego tylko kilka uprawnych) należące do nadzwyczaj licznej i
bardzo (z wielu względów) dla człowieka użytecznej rodziny
psiankowatych.
Papryki
pod względem botanicznym to podkrzewy bądź rośliny roczne
dostarczające jadalnych owoców stanowiących warzywo, przyprawę i
lekarstwo.
Najogólniej,
chociaż nie będzie to bynajmniej podział dokładny wyodrębnić
można dwie grupy: odmiany (w obrębie gatunków) roczne (Capsicum
annuum) i wieloletnie (np. Capsicum frutescens). W obrębie obydwu
istnieją formy wielko– i drobnoowocowe, o owocach typu jagody,
bardzo ostrych lub słodkich, przybierających rozmaite kształty i
barwy: białą, kremową, żółtą, czerwoną (różne odcienie),
fioletową, a nawet jasnobrązową.
Występowanie:
Ojczyzną papryki jest Ameryka Południowa i Środkowa, skąd
Indianie zawieźli ją na wyspy polinezyjskie (co potwierdziły
ostatnie badania), Hiszpanie zaś i Portugalczycy do Starego Świata.
Surowiec:
owoce.
Zawartość:
kapsaicyna, witamina C i prowitamina A oraz śladowe ilości witamin
E, K, PP, sole mineralne.
Działanie
i zastosowanie: O wartości przyprawowej, leczniczej i dietetycznej
papryki stanowi alkaloid kapsaicyna, zawarty w owocach, iż mają
ostry, piekący pobudzający smak, lub też „słodki”. Ponieważ
posiada także właściwości rozgrzewające i pobudzające lepsze
ukrwienie skóry przez rozszerzenie drobnych naczyń krwionośnośnych,
wykorzystują go w medycynie – głównie do leczenia schorzeń
reumatycznych i bólów newralgicznych. Idealne do tego celu są
nalewki spirytusowe, przygotowane na ostrych lub bardzo ostrych
odmianach papryk. Wcierane w skórę, w bolące miejsca, rozgrzewają
i uśmierzają ból.
Ponadto
owoce ze względu na dużą zawartość witamin winny być włączone
do naszej codziennej (albo prawie codziennej) diety, ale spożywać
należy je z umiarem. U ludzi, którzy nie przywykli do papryki,
spożyta w nadmiarze może wręcz zaszkodzić (szczególnie odnosi
się to odmian ostrych). Ponadto jest całkowicie zakazana ludziom ze
schorzeniami nerek i wątroby, a także cierpiącym na nadkwaśność,
nieżyt żołądka, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy.
Inne
gatunki:
Capsicum
baccatum – Papryka zwisła zwana inaczej jagodową jest
podkrzewem, częściowo drewniejącym. Dorasta do 40–160 cm. Liście
ma podługowate lub owalne, kwiaty białe, natomiast owoce jajowate.
Capsicum
frutescens – Papryka gałęzista pochodzi z Ameryki Środkowej
i południowej. Do starego Świata sprowadzili ją – jak wszystkie
zresztą gatunki papryk – Hiszpanie i Portugalczycy. Przypadła do
gustu Europejczykom i zaczęto ją uprawiać na skalę towarową w
krajach basenu Morza Śródziemnego. Poza Ameryką znalezioną te
roślinę (na stanowiskach naturalnych, być może wtórnie
zdziczałą?) na Wyspie Wielkanocnej i na Markizach.
Liście
papryki gałęzistej są niewielkie, lancetowate, pędy sztywno
wzniesione ku górze. W ich rozwidleniach wyrastają białe kwiaty w
liczbie od jednego do pięciu. Owoc stanowi wydłużona czerwona
jagoda, gruba i skórzasta, wewnątrz której tkwią liczne, płaskie
nasiona. Jest to niewielka krzewinka, będąca w krajach o gorącym
klimacie rośliną trwałą.
Owoce
papryki gałęzistej należy dodawać do potraw w bardzo małych
ilościach, gdyż zawierają aż dwadzieścia razy więcej kapsaicyny
niż owoce innych gatunków papryki.
W
lecznictwie stosuje się wyciągi z owoców omawianej rośliny w
postaci maści, mazideł, plastrów i nalewek. Używa się ich w
bólach mięśni, stawów, w gośćcu i zapaleniu korzonków
nerwowych, a także przy nerwobólach.
Capsicum
pubescens – Papryka omszona to roślina uprawiana na obszarze
Andów (tam oczywiście gdzie sprzyjają jej warunki klimatyczne i
glebowe.
Nazwę
gatunkową zawdzięcza omszonym liściom. Jej kwiaty mają barwę
liliową, zaś owoce mogą mieć najróżniejsze kolory (żółty,
oranżowy, czerwony...). Posiada takie same biologicznie aktywne
substancje oraz działanie i zastosowanie lecznicze jak wszystkie jej
krewniaczki. Przede wszystkim jednak wykorzystywana jest w kuchni
jako warzywo i jako przyprawa (owoce).
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
