Buxus
– Bukszpan
Buxus
sempervirens – Bukszpan zwyczajny to chętnie sadzona w
ogrodach, parkach i... na cmentarzach piękna zimozielona roślina o
niedużych skórzastych listkach. Jest to krzew, o wiele rzadziej
maleńkie drzewko. Gałązki bukszpanu, z kształtu czworoboczne,
pokryte są zieloną korą. Liście ma nieduże, sztywne, skórzaste,
osiągające maksymalną długość 3 cm. Wczesną wiosną w kątach
liści i na szczytach pędów wyrastają żółtozielonkawe,
maleńkie, pozbawione jakiejkolwiek wartości dekoracyjnej,
kwiatuszki. Po ich przekwitnięciu wiążą się owoce będące
trójklapowymi skórzastymi torebkami z drobnymi nasionami we
wnętrzu.
Występowanie:
Europa Południowa, Kaukaz i Azja Mniejsza. W Polsce nie występuje
na stanowiskach naturalnych, a wyłącznie w uprawie.
Surowiec:
liście.
Zawartość:
alkaloidy (buksyna, parabusyna, buksynidyna, parabuksynidyna) sporo
garbników, olejek eteryczny, gorzka żywica i flawonoidy (kwercetyna
i kempferol).
Działanie
i zastosowanie: Warto wiedzieć, iż bukszpan nie jest wyłącznie
cenioną i wartościową rośliną dekoracyjną, ale również
leczniczą. Ale zanim je omówię, muszę zaznaczyć, iż jest także
bardzo silnie trujący i pod żadnym pozorem nie wolno się leczyć
przy użyciu bukszpanu na własną rękę.
Odwary
z liści bukszpanu zalecane są w leczeniu schorzeń moczowodów i
dróg żółciowych – w ich stanach zapalnych, w malarii, oraz jako
dość skuteczny środek przeciwgorączkowy.
Zewnętrznie
– kąpiele w owych odwarach przynoszą ulgę w dolegliwościach
reumatycznych, jednocześnie dezynfekują skórę.
Ale
dawniejszymi czasy bukszpan miewał o wiele szersze zastosowanie.
Surowiec zielarski stanowiły nie tylko liście, lecz również kora
i korzenie. Odwary z liści były używane jako specyfik o działaniu
przeczyszczającym. Nalewka z liści i wódki była uznawana za lek
przeciw zapaleniu płuc. Proszek z ususzonych liści (wewnętrznie) i
olej bukszpanowy lub maść, a także odwar z kory korzeni jako lek
przeciwreumatyczny. Zaś olej i maść również przeciw pryszczom
(wg.: Bohdan Grochowski, Bukszpan zwyczajny, [w:] „Wiadomości
zielarskie”, nr 2/1989, s. 12)
Na
zakończenie zależy koniecznie dodać, iż bukszpan jako roślina
lecznicza stracił znaczenie nie tylko z tego powodu, iż odkryto
skuteczniejsze specyfiki, ale i z tej przyczyny, że jest toksyczny.
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
