Humulus
– Chmiel
Humulus
lupulus – Chmiel zwyczajny jest okazałą byliną, pnączem,
którego niezbyt grube pędy mogą osiągać do 5 metrów długości,
wspinając się ku życiodajnemu słońcu po podporach jakie stanowią
pnie, czy gałęzie krzewów. Liście owej rośliny są dość
okazałe, dłoniaste, 3–5–klapowane, szorstkie. Ponieważ jest
rośliną dwupienną, na jednych egzemplarzach wyrastają wyłącznie
niepozorne kwiaty męskie, na innych zaś tylko żeńskie, po
przekwitnięciu wiążące się w owocostany o wyglądzie niedużych,
zielonkawych, bardzo przyjemnie gorzko – balsamicznie pachnących
szyszek.
Występowanie:
Ojczyzną chmielu jest cała umiarkowana strefa półkuli północnej,
gdzie napotkać go można na obrzeżach lasów, w widnych zaroślach,
a czasem nawet w pobliżu ludzkich siedzib (w tym nawet i na terenie
miast). Roślina ta znajduje się również w uprawie.
Surowiec:
szyszki, lupulina – czyli gruczołki chmielowe.
Zawartość:
olejek eteryczny, kwasy organiczne, gumy, żywice, flawonoidy,
garbniki, trójterpeny, prowitamina A, witamina C. Lupulina natomiast
zawiera: żywice, tłuszcze i substancje woskowe.
Działanie
i zastosowanie: Chmiel jest rośliną użytkową wykorzystywaną przy
produkcji piwa, posiadającą również właściwości lecznicze.
Chmiel jest lekarstwem o dość sporym i różnorakim działaniu.
Najpopularniejszym i najłatwiejszym do przygotowania w warunkach
domowych lekiem jest napar z szyszek. Przygotowuje się go tak: 1
łyżkę stołową suszu zalewa się 1 szklanką wrzącej wody i
parzy pod przykryciem przez 15–20 minut; po przecedzeniu zaś pije
– w razie konieczności oczywiście – po 1/4 szklanki 2–3 razy
dziennie.
Napar
ów przejawia spore i skuteczne działanie uspokajające,
wzmacniające, moczopędne, przeciwbólowe i rozkurczowe. Zalecany
jest w bezsenności, stanach lękowych, wyczerpaniu psychicznym,
nadpobudliwości seksualnej i nieregularnym miesiączkowaniu. Pomaga
nawet w całkowitym zatrzymaniu menstruacji, spowodowanym względami
emocjonalnymi (np. lękiem przed niechcianą ciążą) i wyczerpaniem
nerwowym.
Ten
sam napar skutkuje w leczeniu rozmaitych dolegliwości przewodu
pokarmowego, od wzdęć poczynając, przez niestrawność, nadmierną
fermentację jelitową, niedokwaśność, na nieżytach żołądka i
jelit kończąc.
Ponieważ
herbatka z szyszek chmielu przejawia działanie moczopędne, można
ją pić – wyłącznie pomocniczo – w chorobach nerek. Wreszcie,
może być jeszcze stosowana – oczywiście również wyłącznie
pomocniczo – w kuracji gruźlicy płuc i bólów głowy o podłożu
migrenowym.
Czysta
lupulina natomiast znalazła zastosowanie w leczeniu zbyt wczesnego
wytrysku nasienia, spowodowanego zaburzeniami emocjonalnymi.
Odwar
z szyszek chmielowych (2–3 garści suszu na 2–3 litry wody,
gotować pod przykryciem 5–7 minut) dolewamy do kąpieli przynosi
ulgę reumatykom, oraz dość skutecznie uwalnia od wyprysków,
wrzodów, ropiejących krost i egzem.
Medycyna
ludowa napar z szyszek stosuje nie tylko jako środek uspokajający,
ale także ogólnie wzmacniający, czyszczący krew, leczący
zapalenie nerek, żółtaczkę i dolegliwości ze strony śledziony.
Ponadto jeszcze jako specyfik wzmacniający apetyt i poprawiający
przemianę materii, likwidujący niestrawność i przeciwbiegunkowy.
Maści
przygotowywane na bazie szyszek, a ostatecznie także mocny napar,
mają niewielkie znaczenie w leczeniu gruźlicy skóry i pozytywnie
wpływają się na gojenie się ran.
Co
mówią stare księgi?
„W
użyciu lekarskim chmiel ma właściwości ogrzewające, wzmacniające
żołądek i podług innych nieco narkotyczne. W większej porcji
zażyty sprawuje ból głowy, zatwardzenie, osłabia żołądek i
opóźnia obieg krwi (...)
W
uporczywych wrzodach i ranach używa się chmiel sposobem
następującym: spora garść chmielu warzy się w kwarcie wody; do
odwaru dodaje się sadła lub oleju oraz tyle mąki owsianej, aby się
zrobiła nieco gęsta bryja; ta ułożona na płatku, przykłada się
bezpośrednio na ranę lub wrzód; boleść się uśmierza, rana się
oczyszcza, nie szerzy się dalej, i znosi dalsze opatrzenie szarpią
łagodnemi maściami; maść z lupuliny i sadła zaleca się jako
środek łagodzący okropne boleści w ostatnim periodzie raka.
Następujące lekarstwo z chmielu na katar okazało się skuteczne.
Weź garnek gliniany (można go zastąpić słoikiem typu twist–off
– A.J.S.), napełnij go chmielem, nalej kwasem zbożowym, jakiego
pospólstwo za napój używa, nakryj denkiem i zamaż ciastem szpary
(zamiast: mocno zakręć słoik – A.J.S.); wstaw do gorącego pieca
na godzin 4, aby się należycie uważył, idąc spać, otwórz
garnek, postaw przed sobą, okryj głowę chustą, aby się para z
niego nie rozchodziła na strony; trzymaj tak pół godziny, przez
noc ustąpi najsilniejszy katar.” (Józef Gerald-Wyżycki, dz.
cyt., t. I, s. 384–385)
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
