Mentha
– Mięta
Mentha
piperita – Mięta pieprzowa to bylina o pędach prostych,
wzniesionych i rozgałęziających się, mogących osiągać wysokość
20–100 cm. Liście omawianej rośliny są jajowate, o zaostrzonych
końcach i drobno ząbkowanych brzegach. Kwiaty ma drobne,
niepozorne, fioletowej barwy, skupione w kłosowate kwiatostany.
Występowanie:
w Polsce w uprawie
Surowiec:
liście.
Zawartość:
m.in.: prowitamina A, witaminy C i P, kwasy organiczne, sole
mineralne, gorycze, flawonoidy i olejek eteryczny (w nim m.in.:
mentol, menton, jasmon, cyneol, pinen, felandren).
Działanie
i zastosowanie: Najczęściej stosowanymi lekami produkowanymi na
bazie liści mięty pieprzowej są nalewka i napar.
Napar
(1 łyżeczkę rozdrobnionych suchych liści zalać 1 szklanką
wrzącej wody, parzyć pod przykryciem przez 15–20 minut,
przecedzić, w razie potrzeby pić 2–3 razy dziennie po 2/3
szklanki) przejawia pewne niewielkie właściwości bakteriobójcze w
obrębie dróg żółciowych i przewodu pokarmowego. Ponadto ma on
łagodne działanie uspokajające, nieznacznie obniża ciśnienie
krwi i likwiduje wzdęcia oraz bóle brzucha spowodowane
niestrawnością. Działa rozkurczowo w obrębie przewodu
pokarmowego, pobudza wydzielanie żółci i soków trawiennych.
Tak
napar, jak i nalewka (25–30 kropli na wodę lub cukier) znane są
jednak przede wszystkim ze swego działania uśmierzającego bóle
żołądka.
Na
koniec należy jeszcze wspomnieć, iż medycyna ludowa w soku
wyciśniętym z liści połączonym pół na pół z sokiem
cytrynowym bądź pomarańczowym upatruje środka
przeciwkrwotocznego, który winno się stosować w krwiopluciu.
Nadmienić jednak muszę, iż jest to środek słaby i mało
skuteczny.
Co
mówią stare księgi?
„(...)
Wewnętrznie używa się herbaty z całego ziela w niedomaganiach
żołądkowych, wymiotach, kolkach, wzdęciach, braku apetytu,
zatrzymaniu regularności (miesiączkowania –A.J.S.), w nerwowym
biciu serca, ogólnem osłabieniu, cuchnieniu z ust. Herbata z mięty,
używana codziennie rano i wieczór po filiżance, wzmacnia trawienie
i świetnie wpływa na stan ogólny, poprawiając, w krótkim czasie,
wygląd i cerę. Tę samą usługę oddaje ziele sproszkowane,
zażywane dwa razy dziennie z wodą (ciepłą –A.J.S.) lub w
potrawie. Osłabionym i ozdrowieńcom po ciężkich chorobach,
cierpiącym na bicie serca, nudności i wymioty powinno się często
podawać herbatę, lub proszek miętowy. Herbata z domieszką wina,
używana codziennie przez czas dłuższy, po filiżance, usuwa
cuchnienie z ust. I nosa. Herbata z mięty, z domieszką octu, działa
nader skutecznie w krwotokach płucnych, gotowana w mleku i pita
ciepła, usuwa boleści brzucha. Ziele, przywiązane do czoła
łagodzi bóle głowy. Herbata z liści z małą domieszką octu
winnego służy w krwiopluciu. Cukierki miętowe łagodzą kwasy
żołądkowe i zgagę. Woda z mięty przekrokplona jest bardzo
skuteczna w różnych chorobach nerkowych.
Zewnętrznie
używa się liści miętowych do okładów w bólach głowy, do
orzeźwiających kąpieli, a olejku do nacierania czoła i skroni, w
migrenie i nerwobólach szczęki, z powodu próchnienia zębów.”
(Stanisław Breyer, dz. cyt., s. 155)
„[Mięta
może] używać się jak zwykła jak herbata (...) przedziwnie nerwy
wzmacnia, bóle żołądka i kiszek, kolki wietrzne, czkawki i kwas
żołądkowy uśmierza, a nawet spazmy uspokaja, biegunki i wymioty
tamuje, żołądek i kiszki rozgrzewa i wzmacnia, stąd też służy
w osłabieniu strawności, pijąc po łyżce wody z nią
przepędzonej, (...) przed jedzeniem i w godzin cztery po obiedzie.”
(J. Dziarkowski, dz. cyt., s. 124–125)
Inne
gatunki:
Mentha
aquatica – Mięta wodna stosowana bywa do leczenia biegunek,
nieżytów żołądka i jelit, bolesnego miesiączkowania,
przeziębienia i anginy.
Mentha
arvensis syn.: Mentha austriaca – Mięta polna. Ta ostatnia
bywa też stosowana w leczeniu bólów gardła, głowy,
niestrawności, nudności i w celu zmniejszenia laktacji.
Mentha
canadensis – Mięta kanadyjska działa przeciwbólowo i
przeciwskurczowo na przewód pokarmowy i ułatwia trawienie – napar
z ziela zalecany jest w niestrawności.
Mentha
crispa, syn.: Mentha viridis – Mięta kędzierzawa, zielona to
bylina. W sprzyjających warunkach siedliskowych może osiągać
nawet 1 metr wysokości, przeważnie jest jednak o wiele niższa. Jej
organ trwały to podziemne kłącze. Z niego to wyrastają proste,
wzniesione, rozgałęziające się pędy. Liście ma silnie
pofałdowane, siedzące, kwiaty natomiast niepozorne, barwy lila,
skupione w gęste kłosowate kwiatostany.
Występowanie:
w Polsce w uprawie.
Surowiec:
liście.
Zawartość:
garbniki, gorycze, witamina C, sole mineralne i olejek eteryczny
(zupełnie pozbawiony mentolu), którego głównym składnikiem jest
karwon.
Działanie
i zastosowanie: Herbatka z liści (1 łyżeczkę rozdrobnionego suszu
zalać szklanką wrzącej wody, parzyć pod przykryciem 15–20
minut, przecedzić, w razie potrzeby pić 3–4 razy dziennie po 2/3
szklanki) to niezły środek żółciopędny, mający zastosowanie w
leczeniu dolegliwości ze strony wątroby, zaburzeń trawienia,
skurczów, wzdęć, biegunki i nadmiernej fermentacji jelitowej.
Liście
mięty kędzierzawej mają również niewielkie zastosowanie
zewnętrzne. Ze świeżych robi się okłady na obrzęknięte bolące
piersi u matek karmiących po odstawieniu oseska. Odwary z suszonych
liści (albo ziela), dodawane do kąpieli zalecane są dla osób
wyczerpanych fizycznie i psychicznie. Działają one nie tylko
odświeżająco i lekko pobudzająco, ale przy okazji również
dezynfekują skórę.
Co
mówią stare księgi?
„W
lekarstwach, liście świeże lub uparzone, przykładane na piersi
niewiast po odłączeniu dzieci, wstrzymują (...) przypływ mleka.
Suszone używają się same lub z innemi wonnemi ziołami do
materacyków, na (...) bóle i obrzęki. Zażywane jak herbata,
wiatru pędzi, kwasy zniszczy, żołądek umacnia i ogrzewa. Pomocną
jest w biegunkach i dyssenteriach Woda destylowana z mięty
przedziwnym jest środkiem na przywrócenie żołądkowi i trzewiom
należytej sprężystości i czynności. Tymże sposobem otrzymany
olejek lotny podobne ma skutki. (...) Odwar mięty, gdy się w
ciepłym zmaczaną chustką okłada miejsce cierpiące, służy na
rozpędzenie obrzękłości od uderzenia, ugniecenia, lub zebrania
humorów pochodzące.” (Józef Gerald-Wyżycki, dz. cyt., t. II, s.
192)
Mentha
gracilis – Mięta nadobna działa przeciwbólowo i
przeciwskurczowo na przewód pokarmowy i ułatwia trawienie – napar
z ziela zalecany jest w niestrawności.
Mentha
longifolia, syn.: Mentha silvestris, Mentha incana – Mięta
długolistna to roślina wieloletnia. Osiąga wysokość do 1
metra. Organem trwałym są podziemne rozłogi. Liście ma
podługowate bądź lancetowate, kwiaty zaś drobne, wargowe, barwy
różowej.
Występowanie:
spotykana w Polsce nad brzegami wód.
Surowiec:
liście i ziele.
Zawartość:
m.in. olejek eteryczny (a w nim – piperyton, piperytenon,
oksypiperyton), kwasy (ursolowy, oleanolowy), saponiny, prowitamina
A, sole mineralne.
Działanie
i zastosowanie: Napar z ziela zalecany jest w bólach brzucha
spowodowanych niestrawnością. Ta mięta jest lekko toksyczna,
dlatego można się nią leczyć za zgodą lekarza.
Mentha
macrostachya – działanie i zastosowanie zbliżone do mięty
kędzierzawej.
Mentha
nemorosa, syn.: Mentha x villosa – mięta lisia – działanie
i zastosowanie zbliżone do mięty kędzierzawej.
Mentha
piperascens – Mięta japońska działa przeciwbólowo i
przeciwskurczowo na przewód pokarmowy i ułatwia trawienie – napar
z ziela zalecany jest w niestrawności.
Mentha
pulegium – Mięta polej to wieloletnia roślina. Osiąga
wysokość do 30 centymetrów. Liście ma eliptyczne bądź odwrotnie
jajowate. Kwiaty wargowe różowej barwy.
Występowanie:
Roślina krajowa, spotykana jest nad brzegami wód i na terenach
podmokłych.
Surwiec:
ziele, liście.
Zawartość:
m.in. olejek eteryczny (a w nim – mentol, menton, azulen,
piperyton, pulgenol), garbniki, saponiny, trójterpeny, prowitamina A
i sole mineralne.
Działanie
i zastosowanie: Napar z ziela zalecany jest w niestrawności.
Mentha
requenii – Mięta korsykańska działa przeciwbólowo i
przeciwskurczowo na przewód pokarmowy i ułatwia trawienie – napar
z ziela zalecany jest w niestrawności.
Mentha
satureioides działa przeciwbólowo i przeciwskurczowo na przewód
pokarmowy i ułatwia trawienie. Poza tym stosowana jest w
przeziębieniu, katarze, niestrawności, kolce jelitowej i bólach
przedmiesiączkowych.
Mentha
smithiana, syn.: Mentha rubra – Mięta Smitha działa
przeciwbólowo i przeciwskurczowo na przewód pokarmowy i ułatwia
trawienie – napar z ziela zalecany jest w niestrawności.
Mentha
suaveolens, syn.: Mentha insularis – Mięta wonna – działanie
i zastosowanie zbliżone do mięty kędzierzawej.
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
Powrót do zakładek:
