Paeonia
– Piwonia
Paeonia
officinalis – Piwonia lekarska to dość okazała bylina,
dorastająca (w zależności od odmiany i warunków uprawy) do 30–90
cm wysokości. Posiada spore korzenie, o dość specyficznym
wyglądzie, bo podzielone na bulwiaste odcinki – segmenty.
Liście
tej rośliny są podwójnie trójdzielne. Na wyniosłych łodygach
wyrastają, zawsze pojedynczo, wspaniałe kwiaty mogące przybierać
rozmaite barwy: ciemnoczerwoną, różową, białą (bardzo rzadko
żółtą czy lila). Owocem jest mięsisty mieszek wypełniony
drobnymi, czarnymi, lśniącymi nasionami.
Występowanie:
Ojczyzną piwonii lekarskiej są południowe krańce Europy, Azja
Mniejsza i te rejony Kaukazu, które charakteryzują się ciepłym,
czarnomorskim klimatem. Ale najwspanialsze odmiany ozdobne wyhodowali
Chińczycy, a nie Europejczycy, jak by się można spodziewać.
Surowiec:
kwiaty, korzenie i (rzadko) nasiona.
Zawartość:
m.in. glikozyd salicylina, alkaloid peregninina, garbniki, cukry,
śluz, olejek eteryczny. W korzeniach ponadto znajdują się
niewielkie ilości skrobi, a w kwiatach barwik peonidyna. Wreszcie
wymienić trzeba bardzo wiele składników mineralnych: magnez, sód,
potas, żelazo, miedź, chrom, nikiel, bizmut, molibden, tytan,
wolfram i najwięcej strontu.
Działanie
i zastosowanie: Napary i odwary z kwiatów lub korzeni piwonii jako
środki lecznicze przeciw wielu schorzeniom stosowane są od bardzo
dawna. Wszakże nim sięgniemy po nie, musimy wiedzieć, iż
kurowanie się piwonią na własną rękę jest absolutnie zakazane.
Jeśli można to czynić, to wyłącznie za wiedzą, zgodą i pod
kontrolą lekarza. A to z tej przyczyny, iż piwonia jest rośliną
silnie toksyczną i przedawkowanie może doprowadzić do poważnego
zatrucia.
Piwonia
znajduje zastosowanie jako środek rozkurczowy, działający głównie
na mięśnie gładkie i przeciw bólowi w dnie. Dalej – wykazuje
pewne działanie przeciwastmatyczne. Przyjmuje się również iż
wywar z kwiatów i korzeni (zmieszanych po równo ze sobą) powinien
leczyć obrzęki kostne.
Medycyna
ludowa wywar z korzeni lub mocny napar z płatków kwiatowych uważa
za skuteczny środek przy braku apetytu, do poprawienia trawienia w
bólach żołądka spowodowanych niestrawnością. Prócz tego sądzi,
iż wywar z korzeni działa ogólnie uspokajająco i zaleca go w
nerwicy. Ponadto działa też moczopędnie, słabo uspokajająco,
pobudzająco na macicę i przeciwskurczowo.
Dawniej
nasiona, korzenie i kwiaty stosowane były przy bólach gośćcowych,
dychawicy oskrzelowej i nieregularnym miesiączkowaniu.
A
oto stara recepta na lek z korzeni piwonii:
1
część drobno rozkruszonych suchych korzeni zalewa się 6 częściami
wody i gotuje pod przykryciem przez 10–15 minut. Ów wywar, po
przecedzeniu, miesza się z miodem lub (ostatecznie) cukrem. Specyfik
przyjmuje się doustnie, w razie konieczności spowodowanej
wystąpieniem któregoś z wymienionych schorzeń po 1 (najwyżej 2
łyżeczki do herbaty dziennie).
Lek
ten jest zalecany do leczenia zaburzeń menstruacyjnych, na obniżenie
gorączki, zaburzeń żołądkowo–jelitowych.
Kuracja
piwonią jest absolutnie zakazana kobietom ciężarnym. Piwonia
bowiem to jest również środkiem poronnym. Jest używanie nie jest
wskazane w okresie menstruacji.
Inne
gatunki:
Paeonia
anomala – Piwonia syberyjska to bylina, której organ trwały
stanowią grube korzenie, podzielone na charakterystyczne bulwiaste
odcinki. Z korzeni wyrasta część nadziema – liście
parzystosieczne długie na 13–30 cm, oraz pęd kwiatowy zwieńczony
niedużymi – o średnicy 8–13 cm – czerwonymi lub różowymi
kwiatami. Te ostatnie po przekwitnięciu wiążą się w owoce typu
mieszka z nasionami w środku. Korzenie piwonii syberyjskiej mają
silny zapach i są słodkie w smaku.
Występowanie:
ród swój wiedzie z zachodniej Syberii i z Ałtaju. Rośnie tam ona
w rzadkich lasach, nieraz tworząc dość gęste zarośla.
Surowiec:
korzenie.
Zawartość:
m.in. olejek eteryczny, nieco alkaloidów, smoły, skrobia, cukry,
kwasy organiczne (m.in. kwas salicylowy), tanina i sole mineralne
(najwięcej strontu i chromu).
Działanie
i zastosowanie: Piwonia syberyjska jest od wieków wykorzystywana
przez medycynę ludową zachodniej Syberii. Korzeń owej piwonii jest
tu wykorzystywany jako lek przeciwkrwotoczny, łagodzący ból
żołądka i przeciwpadaczkowy.
Medycyna
tybetańska natomiast stosuje się go w epilepsji, chorobach
nerwowych i jako środek przeciw bólowi żołądka. Medycyna chińska
uważa go za specyfik przeciwrakowy. Ludowa medycyna mongolska
nalewkę (na wódce) z płatków kwiatowych i ziela zebranego podczas
kwitnienia rośliny stosuje jako lek przeciwpadaczkowy.
Medycyna
oficjalna nalewkę z korzeni i ziela piwonii syberyjskiej uważa za
lek uspokajający, stosowany w chorobach nerwowych przebiegających z
bezsennością, i w ogóle jako środek uspokajający.
Paeonia
brownii – gatunek amerykański
– stosuje się w nadciśnieniu, jako środek słaby przeciwbólowy,
słaby uspokajający, pomocny w dolegliwościach ze strony wątroby.
Paeonia
californica – gatunek amerykański – stosuje się w
nadciśnieniu, jako środek słaby przeciwbólowy, słaby
uspokajający, pomocny w dolegliwościach ze strony wątroby.
Paeonia
lacitiflora, syn.: P. albiflora – Piwonia chińska – wywar z
korzeni stosuje się jako lek przeciwgorączkowy, przeciwbólowy,
rozkurczowy, antybakteryjny, słabo uspokajający, zalecany w
dolegliwościach menstruacyjnych, nadciśnieniu tętniczym,
przegrzaniu ciała, dolegliwościach ze strony wątroby.
Paeonia
suffruticosa, syn.: P. moutan – Piwonia drzewiasta – korzeń
– słabe działanie przeciwuczuleniowe, obniżające ciśnienie
krwi, przeciwbólowe, uspokajające, stosowane też w czyraczności,
dolegliwościach menstruacyjnych, zaburzeniach trawiennych, oraz jako
specyfik przeciwkrwotoczny, i w leczeniu zaburzeń krążenia.
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
Powrót do zakładek:
