Cornus – Dereń

Cornus – Dereń

Cornus mas – Dereń pospolity, inaczej dereń właściwy to silnie rosnący krzew lub nieduże drzewko osiągające do 8 m. wysokości. Jest rośliną sadowniczą, nader pożyteczną i z tej przyczyny godną szerszego rozpowszechnienia. Kora na pniu i starszych gałęziach tego drzewa bywa brunatna, czasem z czerwonawym odcieniem. Liście są jajowate, całobrzegie, zaostrzone, gładkie i lekko błyszczące.

Dereń zakwita w kwietniu, jako pierwsze ze wszystkich drzew owocowych, zanim liście okryją gałązki. Kwiaty, jaskrawożółtej barwy, pojedyncze, niepozorne, pojawiają się jednakże w takich ilościach, iż dosłownie okrywają niby pianą całą koronę, stanowiąc prześliczną kolorową pianę na tle szarzyzny przedwiośnia.

Owoce derenia po zupełnym dojrzeniu przybierają piękną, głęboko czerwoną barwę (znane są – choć rzadkie – odmiany o owocach białych, żółtych i czarniawych).

Występowanie: Dereń wywodzi się z Azji Środkowej, skąd rozprzestrzenił się na inne rejony globu ziemskiego, docierając także do Polski. Niegdyś dereń był znany i doceniany, obecnie popadł w zapomnienie, a szkoda.

Surowiec: owoce, liście, kora i kwiaty.

Zawartość: cukry, garbniki, kwasy organiczne, dość dużo witaminy C oraz P, wreszcie sole mineralne (głównie związki żelaza).

Działanie i zastosowanie: Owoce zbiera się je we wrześniu i październiku. Nawet zupełnie dojrzałe nie stanowią jakiegoś szczególnego deserowego rarytasu. Są kwaśne i cierpkawe, ale przecież można je przerabiać na różne sposoby. (Oprócz derenia właściwego istnieją również inne gatunki, ale tylko ten jeden rodzi jadalne owoce).

Ale przecież nie tylko same owoce mają zastosowanie w lecznictwie, lecz także suszone liście, kwiaty i kora młodych gałązek.

W sezonie, osoby cierpiące na złą przemianę materii lub niedokrwistość winny jeść sporo świeżych przejrzałych owoców. Wpłynie to pozytywnie na funkcjonowanie ich organizmów i może przywrócić ich zachwianą równowagę.

Na zimę natomiast można przygotować specyfik skuteczny nie tylko w wymienionych już przypadkach, ale i w lekkich zaburzeniach żołądkowo–jelitowych, spowodowanych niestrawnością. A oto przepis:

Jedną część zmiksowanego miąższu całkowicie dojrzałych owoców derenia miesza się z jedną częścią miodu. Po włożeniu do słoików pasteryzuje, aby te powidła nie pleśniały i w razie potrzeby używa się ich 3 razy dziennie po jednej łyżeczce do herbaty.

Dodam, iż jest to środek dość skuteczny również w przypadku przeziębienia i grypy. Istnieje tylko jedno przeciwwskazanie do jego używania – choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy.

Dość dobrym specyfikiem przeciwgorączkowym jest nalewka na kwiatach derenia. Przygotowuje się ją mieszając świeże kwiaty z 40°, czystą wódką, w proporcji: jedna część kwiatów, na dwie części wódki. W razie potrzeby przyjmuje się lekarstwo po 25–30 kropli na wodę lub cukier, 2–3 razy dziennie.

Napar z liści (1 łyżeczka suszu na 1 szklankę wrzątku, pić 3 razy dziennie po 1/2 szklanki) jest łagodnym środkiem żółciopędnym.

Odwar z połowy łyżeczki suszonej kory na 1 szklankę wody (doprowadzić do zawrzenia i odstawić na 20–30 minut do naciągnięcia), pity 2 razy dziennie po 1/4 szklanki, to środek łagodnie pobudzający i ogólnie wzmacniający.

Inne gatunki:

Cornus canadensis – stosowany jako środek ogólnie wzmacniający w wyczerpaniu fizycznym i psychicznym.

Cornus florida – Dereń kwiecisty stosowany jako środek ogólnie wzmacniający w wyczerpaniu fizycznym i psychicznym, oraz leczący napięciowe bóle głowy.

Cornus officinalis – Dereń lekarski – jego owoce działają moczopędnie, przeciwkrwotocznie, obniżają ciśnienie krwi, można je stosować w dolegliwościach ze strony wątroby i nerek.

Cornus sanguinea – Dereń świdwa to krzew o eliptycznych zaostrzonych liściach, kwiatach białych, skupionych w wiechowate kwiatostany i czarnych owocach. Owoce owe nie są trujące, ale tak niesmaczne, że uznano je za niejadalne. Nie posiada znaczenia leczniczego. Co najwyżej można w naparze z liści przemywać nadmiernie pocące się stopy. Ale lepiej nie stosować ich per se, lecz w połączeniu z liśćmi szałwi lekarskiej.

Cornus serica stosowany jest w leczeniu biegunki, wymiotów i niestrawności.

Cornus stolonifera – stosowany jest jako środek ogólnie wzmacniający w wyczerpaniu fizycznym i psychicznym.

Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.

Powrót do zakładek:
C

Wielki leksykon roślin leczniczych