Rubus
– Jeżyna, Malina
Rubus
caesius – Jeżyna popielica – to krzew o walcowatych,
czołgających się, biało oszronionych, pędach. Liście ma
złożone, 3–listkowe, rzadziej 5–listkowe o rombowojajowatych
listkach. Szczytowe kwiatostany, złożone z drobnych niepozornych
kwiatków białej barwy, wreszcie, po przekwitnięciu tych ostatnich,
pojawiają się zbiorowe, czarne, siwo oszronione owoce.
Występowanie:
Roślina krajowa, spotykana na polnych miedzach, skrajach lasów,
zboczach parowów, czy przydrożach, poza tym w strefie klimatu
umiarkowanego półkuli północnej, w Europie, Azji i Ameryce,
rośnie wiele gatunków dzikich jeżyn. Niektóre z nich człowiek
wykorzystał w hodowli, dla otrzymania najlepszych dlań – i to pod
każdym względem – roślin sadowniczych.
Surowiec:
owoce, liście i korzenie.
Zawartość:
m.in. cukry, kwasy organiczne, prowitamina A, witaminy z grupy B,
witamina C, pektyny, garbniki i związki mineralne (potasu, wapnia i
magnezu).
Działanie
i zastosowanie: Owoce pozytywnie wpływają na pracę przewodu
pokarmowego, a ponadto, ze względu na właściwości uspokajające,
wskazane są w zaburzeniach nerwowych występujących w okresie
przekwitania u kobiet. Ponadto soku z dojrzałych jeżyn dobrze jest
używać zewnętrznie do okładów na krosty, wypryski i liszaje.
Poważniejsze
znaczenie mają jednak liście i korzenie. Odwary z tych ostatnich (1
łyżeczka rozdrobnionych, suchych korzeni na 1 szklankę wody, pić
3 razy dziennie po 1/2 szklanki) działają moczopędnie. Co do
liści, to stosuje się je w rozlicznych schorzeniach.
Odwar
z nich to doskonały środek napotny stosowany w przeziębieniu i
anginie. Prócz tego przynosi też ulgę w przypadku nieżytów
górnych dróg oddechowych. Przygotowuje się go z 1 łyżeczki do
herbaty suszonych liści i szklanki wody (doprowadzić do zawrzenia i
odstawić do naciągnięcia na 15 minut), a pije 3 razy dziennie po
1/2 szklanki.
Ten
sam odwar, tak samo dawkowany, leczy również krwawą biegunkę.
Natomiast napar z młodych delikatnych listków (1 łyżeczka do
herbaty na szklankę wrzątku) osłodzony miodem, a pity 3 razy
dziennie po 1 szklance, to dobry środek pomocniczy w leczeniu
anemii.
Odwar
lub napar z liści winno się stosować również w krwawieniach z
przewodu pokarmowego, a także jako słaby środek przeciwkrwotoczny
w chorobach płuc (oczywiście wyłącznie pomocniczo). Macerat z 1
łyżeczki do herbaty młodych końców pędów (zalać szklanką
wrzątku i odstawić do naciągnięcia na 12 godzin, pić na czczo)
leczy liszaje.
Wreszcie
na koniec wspomnieć trzeba i o zastosowaniu zewnętrznym odwarów z
liści i ziela jeżyny. Kąpiele w odwarze (3–4 garście liści lub
ziela na 4–5 litrów wody, gotować pod przykryciem 2–4 minuty od
zawrzenia) działają nie tylko ogólnie wzmacniająco, ale przede
wszystkim oczyszczają skórę z krost i wyprysków.
Inne
gatunki:
–
jeżyny:
Jeżyna
bezkolcowa – będąca krzyżówką różnych dzikich gatunków
jeżyn, którą coraz częściej spotkać można na działkach i w
ogródkach przydomowych – działanie i zastosowanie zbliżone do
jeżyny popielicy i maliny właściwej.
Rubus
chingii – działanie i zastosowanie zbliżone do jeżyny
popielicy.
Rubus
coreanus – Jeżyna koreańska – owoce stosowane są w
leczeniu zapalenia pęcherza i nerek, biegunki, zbyt wczesnej
ejakulacji, zaburzeń wzwodu członka u mężczyzn i oziębłości
płciowej u kobiet.
Rubus
flagellaris – gatunek amerykański – działanie i
zastosowanie zbliżone do jeżyny popielicy.
Rubus
fruticosus – gatunek europejski – działanie i zastosowanie
takie samo jak jeżyny popielicy.
Rubus
hispidus – gatunek amerykański ma działanie zbliżone do
jeżyny popielicy i maliny właściwej, posiada także zastosowanie w
leczeniu czerwonki i biegunki.
Rubus
invisus – gatunek amerykański – działanie i zastosowanie
zbliżone do jeżyny popielicy.
Rubus
odoratus – Jeżyna wonna – ma działanie zbliżone do jeżyny
popielicy i maliny właściwej, posiada także zastosowanie w
leczeniu czerwonki i biegunki.
Rubus
parviflorus – Jeżyna nuktajska – ma działanie zbliżone do
jeżyny popielicy i maliny właściwej, posiada także zastosowanie w
leczeniu czerwonki i biegunki.
Rubus
proceus – gatunek europejski – działanie i zastosowanie
takie samo jak jeżyny popielicy.
Rubus
procumbens – ma działanie zbliżone do jeżyny popielicy i
maliny właściwej, posiada także zastosowanie w leczeniu czerwonki
i biegunki.
Rubus
radula – gatunek europejski – działanie i zastosowanie takie
samo jak jeżyny popielicy.
Rubus
ulmifolius – gatunek europejski – działanie i zastosowanie
takie samo jak jeżyny popielicy.
Rubus
ursinus – gatunek amerykański – działanie i zastosowanie
zbliżone do jeżyny popielicy.
Rubus
velox – gatunek amerykański – działanie i zastosowanie
zbliżone do jeżyny popielicy.
Rubus
villosus – Jeżyna amerykańska ma działanie zbliżone do
jeżyny popielicy i maliny właściwej, posiada także zastosowanie w
leczeniu czerwonki i biegunki.
–
maliny:
Rubus
chamaemorus – Malina moroszka – działanie i zastosowanie
zbliżone do maliny właściwej – w tym miejscu uwaga, malina
moroszka znajduje się pod całkowitą ochroną, i nie wolno zbierać
jej owoców ze stanu naturalnego.
Rubus
idaeus – Malina właściwa to powszechnie znany i od wieków
uprawiany krzew owocowy (wykorzystuje się także i dzikie leśne
maliny) o sztywnych, kolczastych pędach mogących dorastać do 1,5 m
wysokości.
Na
owych pędach wyrastają pierzaste, 3–5–listkowe liście. Kwiaty
maliny są nieduże, niedekoracyjne, białe. Po przekwitnięciu wiążą
się one w owoce czerwonej barwy (u niektórych odmian również
żółtej; istnieje też odrębny gatunek – malina czarna, wiodąca
swój ród z kontynentu północnoamerykańskiego).
Występowanie:
strefa klimatu umiarkowanego Europy i Azji; w Polsce roślina
pospolita.
Surowiec:
Surowca leczniczego dostarczają owoce i liście maliny.
Zawartość:
w owocach m.in. prowitamina A, witamina B2, C, PP. Dalej –
substancja przeciwmiażdżycowa, barwnik antocyjanowy, lotne
substancje zapachowe, związki śluzowe, sole mineralne (żelazo,
potas, miedź) cukry, pektyny i kwasy organiczne (m.in.: salicylowy i
jabłkowy); w liściach: witamina C, sole mineralne (żelazo, potas i
miedź), garbniki, kwasy organiczne (m.in.: cytrynowy i mlekowy), a
także żywice.
Działanie
i zastosowanie: Świeży (pasteryzowany) sok malinowy, lub – w
razie jego braku – mocny kompot z owoców przejawiają działanie
przeciwgorączkowe i napotne. Picie soku, czy też kompotu zalecane
jest w grypie, anginie i przeziębieniu.
Zjadanie
w dużych ilościach świeżych surowych owoców maliny (zdrowych i w
pełni dojrzałych) zalecane jest jako środek pomocniczy w anemii, a
także regulujący pracę przewodu pokarmowego.
Herbatka
z liści (1 łyżeczkę do herbaty rozdrobnionego suszu zalać 1
szklanką wrzącej wody, parzyć pod przykryciem 15–20 minut,
przecedzić, w razie potrzeby pić 3 razy dziennie po 1/2 szklanki)
jest specyfikiem przeciwbiegunkowym.
Za
dobry lek napotny i przeciwgorączkowy uważa się odwar z młodych i
jeszcze nie zdrewniałych wierzchołków pędów (1 łyżeczkę
rozdrobnionego suszu zalać 1 szklanką wody i gotować pod
przykryciem około 5–7 minut, przecedzić i w razie potrzeby pić
2–3 razy dziennie po 1/2 szklanki).
Wreszcie,
słabym środkiem przeciwkaszlowym (którego można używać w braku
lepszego specyfiku) jest wywar ze zdrewniałych, jednorocznych pędów.
Rubus
occidentalis – Malina czarna – to gatunek amerykański, który
przypomina trochę zarówno malinę właściwą jak i jeżynę.
Liście ma niewielkie, złożone z kilku listków, kwiaty podobne do
kwiatów maliny właściwej i czarne owoce zbudowane tak samo jak u
europejskiej krewniaczki – działanie i zastosowanie zbliżone do
maliny właściwej.
Rubus
saxatilis – Malina kamionka – działanie i zastosowanie
zbliżone do maliny właściwej.
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
Powrót do zakładek:
