Stachys
– Czyściec
Stachys
betoniciflora – Czyściec bukwicopodobny to wieloletnia roślina
o pędach czterograniastych gęsto pokrytych liśćmi o kształcie
szerokolancetowatym bądź okrągławym. Dorasta do 100 centymetrów
wysokości. Kwiaty wargowe ciemnoróżowe, niezbyt duże, zebrane są
w nibyokółki. Owoce pojedyncze, brodawkowate.
Występowanie:
Ojczyzną tej rośliny jest Azja Środkowa, Tien–szan i
Pamiro–Ałtaj.
Surowiec:
ziele i kwiaty.
Zawartość:
m.in. olejek eteryczny, glikozydy, stachidryna, antocyjany i witamina
C.
Działanie
i zastosowanie: Medycyna ludowa zaleca herbatkę z kwiatów bukwicy
jako lek nasercowy, szczególnie pomocny w nerwicy serca. Herbatkę z
ziela zaleca się dla poprawienia krążenia mózgowego, w leczeniu
bólów głowy, nerwobólów, stanów lękowych, zapalenia żołądka
i jelit, nadciśnienia tętniczego i nieżytów górnych dróg
oddechowych. Łagodzi ona także dolegliwości związane z
przekwitaniem u kobiet. Naparem z kwiatów czy innych organów
czyśćców wolno się leczyć wyłącznie za zgodą i pod kontrolą
lekarza.
Inne
gatunki:
Stachys
albens – działanie i zastosowanie zbliżone do czyśćca
lekarskiego.
Stachys
annua – Czyściec roczny – działanie i zastosowanie
identyczne jak czyśćca bukwicopodobnego.
Stachys
officinalis, syn.: Stachys betonica – Czyściec lekarski –
wywar z ziela poprawia krążenie mózgowe; stosuje się go w bólach
głowy, stanach lękowych, nadciśnieniu tętniczym, dolegliwościach
związanych z menopauzą.
Stachys
palustris – Czyściec leśny (błotny) to bylina o bulwiasto
zgrubiałych kłączach. Część nadziemna obumierająca na zimę i
odradzająca się wiosną to wzniesiona, nierozgałęziająca się
szorstka łodyga. Liście tej rośliny są z kształtu podłużnie
równowąskie, bądź podłużnielancetowate, bardzo gęsto i krótko
owłosione. Ciemnoróżowe do liliowopurpurowych kwiaty wargowe
zebrane są w nibyokółki. Owocem jest rozłupnia.
Występowanie:
Jest to nasza rodzima roślina.
Surowiec:
kwiaty.
Zawartość:
alkaloidy (betonicyna, turycyna i inne), oraz saponina i betaina.
Działanie
i zastosowanie: Z kwiatów przygotowuje się nalewkę spirytusową,
która w medycynie ludowej znajduje zastosowanie jako lek zalecany w
chorobie wieńcowej i dnie. Ponadto jest on słabo uspokajający.
Podobnie jak wcześniej omówione czyśćce można go podawać w
nerwicy wegetatywnej, krwotokach wewnętrznych, bólach i zawrotach
głowy. wyciągi z ziela stosowane do leczenia bólów i zawrotów
głowy, krwotoków z płuc, przewodu pokarmowego i kobiecych narządów
rodnych.
Kwiaty
i ziele czyśćca leśnego zawierają przede wszystkim Cała roślina
jest silnie trująca, dlatego wolno się leczyć przy jej użyciu
wyłącznie za zgodą i pod kontrolą lekarza.
Stachys
recta – Czyściec prosty – działanie i zastosowanie
identyczne jak czyśćca bukwicopodobnego.
Stachys
rigida – działanie i zastosowanie zbliżone do czyśćca
lekarskiego.
Stachys
tuberifera, syn.: Stachys sieboldii – Czyściec bulwiasty (zatrwian
japoński). Zatrwian japoński to dawna polska nazwa owej
rośliny. Obecnie w botanice używa się zamiennie dwu innych nazw:
czyściec bulwiasty, bądź bulwa japońska. Jest to bylina
osiągająca do 40 cm wysokości, rozkrzewiająca się, o łodygach
dość sztywnych, okrytych podługowatolancetowatymi liśćmi,
których brzegi są karbowane. Kwiaty skupione w nibyokółkach
wyglądają dość ładnie, są bowiem barwy purpuroworóżowej. Po
przekwitnięciu wiążą się one w owoce typu rozłupni rozpadającej
się na cztery rozłupki. Organ trwały rośliny stanowią podziemne
rozłogi, paciorkowato zgrubiałe. I to właśnie z nich wyrasta
część nadziemna. Owe paciorkowate kłącza, czy może właściwiej
byłoby je nazwać bulwki, stanowią o wartości użytkowej,
kulinarnej. Są bowiem spożywane po ugotowaniu.
Występowanie:
Pochodzi z Chin, Japonii i Półwyspu Koreańskiego.
Surowiec:
bulwki korzeniowe.
Zawartość:
cukry, nieco skrobi, prowitamina A, sole mineralne.
Działanie
i zastosowanie: Roślina nie posiada właściwości leczniczych, a
wyłącznie znaczenie dietetyczne. Zalecana jest w kuracjach
odchudzających.
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
Powrót do zakładek:
