Viola
– Fiołek
Viola
tricolor – Fiołek trójbarwny, zwany popularnie „bratkiem
polnym”, to roślina roczna bądź dwuletnia, niepozorna,
osiągająca wysokość 10–40 cm, o pędach wzniesionych, słabo
się rozgałęziających, kruchych, liściach
podługowatolancetowatych lub podługowatojajowatych i niewielkich,
bez wartości dekoracyjnej, kwiatostanach niebiesko–fioletowo–żółtej
barwy. Po przekwitnięciu wiążą się one w owoce typu torebki.
Występowanie:
pospolicie występuje na całym obszarze umiarkowanej strefy
klimatycznej Europy i Azji. W Polsce spotkać go można na polach i
przydrożach, gdzie występuje w wielkiej obfitości.
Surowiec:
ziele.
Zawartość:
m in. saponiny, flawonoidy – wiolakwercetyna, kwercetyna, rutyna
oraz śladowe ilości olejku eterycznego.
Działanie
i zastosowanie: Napar z ziela (1 łyżeczkę suszu zalać 1 szklanką
wrzątku, parzyć pod przykryciem 15–20 minut, przecedzić, w razie
potrzeby pić 2–3 razy dziennie po 2/3 szklanki) jest środkiem
wykrztuśnym, moczopędnym, napotnym i „czyszczącym krew”.
Picie
owego naparu zalecane jest w leczeniu wyprysków skórnych, krost i
egzem. Prócz tego gośćca, stanów zapalnych i pęcherza moczowego,
chorób górnych dróg oddechowych, zwykłego zaziębienia i kaszlu.
Zewnętrznie
naparem z ziela bratka przemywa się zainfekowane rany, owrzodzenia,
egzemy i ropiejące krosty. Można go też używać – w postaci
płukanki – do pielęgnacji włosów, które nie tylko się
wzmocnią, ale także przestaną wypadać.
Medycyna
ludowa ziele bratka uważa także za środek przeciwpadaczkowy.
Co
mówią stare księgi?
„Na
strupy cieknące używa się tym sposobem: świeżego ziela bierze
się garść szypułków z listkami bez kwiecia, gotuje się w pół
kwarcie mleka, przecedza przez chustę, a tak przecedzony rozciek
daje się do picia z rana i w wieczór. W ośm dni wyrzut mocny
następuje, mocz zaś (...) ma woń moczu kociego; w czwartym
tygodniu strupy kawałkami odpadają, a skóra pod niemi czysta
zostaje, lecz to dopóty i tak długo kontynuować należy, dopóki
twarz nie zmięknie, chropawość nie zejdzie, a mocz naturalnej nie
nabierze woni. W zimie ususzony proszek podobnież z mlekiem
ugotowany (...) może być dawany.” (Krzysztof Jakub Mellin, dz.
cyt., s. 149–140)
Inne
gatunki:
Viola
arvensis – Fiołek polny – działanie i zastosowanie zbliżone
do fiołka trójbarwnego.
Viola
canadensis – Fiołek kanadyjski – stosuje się w zaziębieniu
i przy kaszlu.
Viola
diffusa – przez medycynę dalekowschodnią stosowany w leczeniu
raka.
Viola
inconspicua – przez medycynę dalekowschodnią stosowany w
leczeniu raka.
Viola
odorata – Fiołek wonny to niepozorna bylina dorastająca do cm
wysokości. Liście fiołka wyrastające na długich ogonkach są
albo okrągławonerkowate, albo sercowate. Kwiaty zaś –
pojawiające się wczesną wiosną – są grzbieciaste, wonne, o
płatkach barwy fioletowej, rzadko białej. Po przekwitnięciu wiążą
się w owoce typu torebki.
Występowanie:
Umiarkowana strefa Europy i Azji. W Polsce rośnie dziko, ale także
jest uprawiany w ogrodach, jako roślina ozdobna.
Surowiec:
ziele, kwiaty i kłącza.
Zawartość:
działający słabo wymiotnie alkaloid wiolina, saponiny, kwasy
organiczne, olejek eteryczny (którego najważniejszym składnikiem
jest iron) i barwnik wiolarubina.
Działanie
i zastosowanie: Fiołek wonny nie jest wyłącznie rośliną ozdobną,
ale także wartościową rośliną leczniczą. Preparaty lecznicze
(napary odwary i syropy) przygotowane z fiołka stosowane są w
przeziębieniu, w nieżycie górnych dróg oddechowych, anginie,
katarze, a nawet w kokluszu.
Napary
z 1 łyżeczki ziela na 1 szklankę wrzątku (parzyć pod przykryciem
około 15 minut) przyjmowane doustnie 3 razy dziennie po pół
szklanki, mają działanie wykrztuśne i napotne, a ponadto słabo
moczopędne i przeciwgośćcowe.
Można
ich również używać zewnętrznie do przymoczek, okładów i
przemywań wrzodów, krost, wyprysków czy ropiejących ran.
Odwar
z korzenia fiołka dawniej stosowany był jako środek wymiotny.
Wreszcie
– świeżych, czystych i pogniecionych liści fiołkowych używać
można do okładów na obrzęki i stłuczenia, a medycyna ludowa
zaleca je po ugotowaniu w occie, do robienia okładów w podagrze.
Viola
patrinii – przez medycynę dalekowschodnią stosowany w
leczeniu raka.
Viola
pedata – stosuje się w zaziębieniu i przy kaszlu.
Viola
striata – przez medycynę dalekowschodnią stosowany w leczeniu
raka.
Viola
yezoensis – Fiołek japoński – czyraczność, świnka,
zapalenie gardła, uszu, spojówek.
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
Powrót do zakładek:
