Lavandula
– Lawenda
Lavandula
angustifolia – Lawenda wąskolistna to roślina trwała
należąca do bardzo rozpowszechnionej na całej kuli ziemskiej –
we wszystkich strefach klimatycznych – rodziny wargowych. Jest to
dorastająca do 60 cm wysokości krzewinka, silnie rozgałęziona, o
cienkich gałązkach, szarozielonych drobnych listkach pokrytych
kutnerem. Kłosowate, niebieskofioletowe kwiatostany pojawiają się
na szczytach pędów. Cała roślina wydziela miłą, bardzo
intensywną woń.
Występowanie:
Jej ojczyzną są pobrzeża Morza Śródziemnego, gdzie zresztą po
dziś dzień występuje w stanie dzikim.
Surowiec:
ziele.
Zawartość:
olejek eteryczny (do 3%), w skład którego wchodzą cyneol, borneol,
geraniol, dalej – kwasy organiczne, kumaryny, sole mineralne i
garbniki (do 12%).
Działanie
i zastosowanie: Lawenda była znana i wykorzystywana jako roślina
lecznicza już w starożytności, a i dziś nie straciła na
znaczeniu. Surowcem zielarskim są bądź same kwiatostany, bądź
całe ziele.
Przetwory
pozyskiwane z surowca zielarskiego przejawiają głównie działanie
uspokajające i przeciwskurczowe, ale także antyseptyczne,
żółciopędne, wiatropędne oraz zwiększają wydalanie moczu.
Nalewkę
lawendową stosuje się do nacierań w bólach gośćcowych,
zapaleniu korzonków nerwowych, a także w bólach mięśni
spowodowanych ich zakwaszeniem. Prócz tego w podobny sposób można
jej używać w przypadku stłuczeń, przy naciągniętych ścięgnach
oraz zwichnięciach kończyn.
Napar
przygotowany z 1 łyżki stołowej suszonych kwiatków i 1 szklanki
wrzącej wody, a przyjmowany dwu dawkach (po 1/2 szklanki) rano i
wieczorem – poprawia apetyt, likwiduje wzdęcia leczy zaburzenia
trawienia, ale także wywiera dobroczynny wpływ na system nerwowy
ludzi zmęczonych psychicznie.
Olejku
lawendowego, a w przypadku jego braku również naparu z kwiatów,
można używać do inhalacji w zapaleniu górnych dróg oddechowych i
kaszlu z przeziębienia.
Jeśli
jesteśmy zmęczeni i wyczerpani kąpiel z dodatkiem odwaru z ziela
lawendy dobrze nam zrobi. Przygotowuje się go z 2–3 garści suszu
i około 3 litrów wody. Na ogniu trzyma się go do momentu zawrzenia
(ale niedopuszczalne jest gotowanie!), po czym zestawia. Po około 15
minutach odcedza, ziele raz jeszcze przepłukuje wrzątkiem, odcedza
je znowu, a potem uzyskany w ten sposób płyn dolewa się do wanny
napełnionej w 2/3 wodą.
Kąpiel
nie powinna trwać dłużej niż 10–15 minut. Pod jej wpływem się
odprężamy i uspokajamy. Dezynfekuje ona skórę, a także
nieznacznie ją drażni, powodując lepsze ukrwienie, czego objawem
jest zaczerwienie naskórka.
Przyjmowanie
naparu z kwiatów albo ziela lawendy jest również wskazane przy
bezsenności (z tym że najlepiej działa mieszankach z innymi
ziołami, np.: melisą, kozłkiem, passiflorą). Można go również
pić w bólach brzucha spowodowanych lekkim zatruciem pokarmowym i
mając wzdęcia, a pomocniczo w zbyt skąpym wydzielaniu soków
trawiennych. Lawenda jest niewskazana tylko dla osób cierpiących na
chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy.
I
jeszcze kilka słów na temat znaczenia przyprawowego omawianej
rośliny. Jako przyprawy używa się listków o gorzkawym i bardzo
intensywnym zapachu. Są wprost niezastąpionym dodatkiem do potraw z
tłustych mięs, baraniny (którą w znacznym stopniu pozbawiają
charakterystycznej, a nie przez wszystkich tolerowanej woni i
specyficznego smaczku), a także niezbyt ciekawych smakowo i
zapachowo zup – kartoflanki, czy jarzynowej. Prócz tego liśćmi
(nigdy kwiatami, bo te mają zbyt silny zapach) aromatyzuje się
pieczeń zajęczą, króliczą, także zupę rybną. Minimalne ilości
przyprawy można dodawać do pieczonego drobiu – szczególnie do
kaczek o białym upierzeniu, których mięso niezbyt przyjemnie
pachnie.
Przestrzegam
jednak Czytelników przed nadużywaniem przyprawy lawendowej,
nadzwyczaj silny aromat może bowiem spowodować zgoła odmienny
skutek od zamierzonego, miast potrawę uszlachetnić, uczyni ją nie
nadającą się do jedzenia.
Inne
gatunki:
Lavandula
dentata – Lawenda ząbkowana – zastosowanie przyprawowe, poza
tym korzystnie wpływa na trawienie.
Lavandula
intermedia – Lawenda pośrednia – zastosowanie przyprawowe,
poza tym korzystnie wpływa na trawienie.
Lavandula
lanata – Lawenda wełnista – zastosowanie przyprawowe, poza
tym korzystnie wpływa na trawienie.
Lavandula
latifolia – Lawenda szerokolistna – działanie i zastosowanie
takie samo jak lawendy wąskolistnej.
Lavandula
multifida – Lawenda wielosieczna – zastosowanie przyprawowe,
poza tym korzystnie wpływa na trawienie.
Lavandula
pinnata – Lawenda pierzasta – zastosowanie przyprawowe, poza
tym korzystnie wpływa na trawienie.
Lavandula
stoechas – Lawenda hiszpańska – zastosowanie przyprawowe,
poza tym korzystnie wpływa na trawienie.
Porady zamieszone w tym leksykonie nie mają na celu zastąpienia medycznych porad lekarza. Skonsultuj się więc z nim, zanim zastosujesz propozycje tu przedstawione. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody, straty lub choroby spowodowane leczeniem się na własną rękę.
Powrót do zakładek:
